Sáng ngày 22/5/2015, tại Viện Hàn lâm khoa học xã hội, Sở Y tế Hà Nội đã tổ chức Hội thảo Đóng góp ý kiến Dự thảo đề án “Nâng cao năng lực công tác truyền thông giáo dục sức khỏe thành phố Hà Nội giai đoạn 2016-2020”. Tới dự Hội thảo có đại diện Lãnh đạo Ban tuyên giáo Trung ương, Giám đốc Sở Y tế Hà Nội, đại diện Lãnh đạo các cơ sở y tế trên địa bàn Hà Nội cùng đại diện Lãnh đạo các cơ quan báo chí…
TS. Nguyễn Anh Quang – Giám đốc TT Truyền thông GD SK Hà Nội giới thiệu về đề án
PGS. TS Nguyễn Văn Yên – Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội phát biểu khai mạc Hội thảo. Ông cho biết: Thời gian qua, công tác truyền thông chăm sóc sức khỏe (CSSK) của ngành y tế thành phố đạt nhiều thành tích nhưng còn không ít hạn chế như: nguồn lực thấp, kỹ năng chưa cao, trang thiết bị còn thiếu,… Hy vọng đề án này sẽ làm thay đổi toàn diện sâu sắc công tác truyền thông, giúp người dân nhận biết tầm quan trọng của việc CSSK.
PGS.TS Nguyễn Văn Yên đặc biệt nhấn mạnh, việc xây dựng Đề án Nâng cao năng lực công tác truyền thông giáo dục sức khỏe thành phố Hà Nội giai đoạn 2016-2020 với cơ quan thực hiện là Sở Y tế Hà Nội hướng tới sự thay đổi toàn diện và sâu sắc công tác này trên địa bàn thành phố. Khi công tác truyền thông giáo dục sức khỏe được thực hiện tốt sẽ giúp các chủ trương, chính sách của cơ quan quản lý nhà nước về y tế đến với người dân nhanh hơn, chính xác hơn; người dân nhận biết được các yếu tố nguy cơ bệnh tật, phòng ngừa hiệu quả dịch bệnh, giảm thiểu các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng sống; giúp ngành y tế có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông đại chúng, chủ động cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời cho các cơ quan báo chí để định hướng dư luận, tạo dư luận tích cực, từng bước thay đổi cách nhìn nhận về công tác y tế và tăng cường tuyên truyền về những vấn đề trọng tâm của ngành y tế…
Tại Hội thảo, TS. Nguyễn Anh Quang– Giám đốc Trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe Hà Nội cho biết mục tiêu của đề án “Nâng cao năng lực công tác truyền thông giáo dục sức khỏe thành phố Hà Nội giai đoạn 2016-2020” là giúp người dân được tiếp cận đầy đủ và sử dụng có hiệu quả các dịch vụ truyền thông giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
Đề án được chia thành 5 dự án gồm: Nâng cao vai trò chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác truyền thông giáo dục sức khỏe (GDSK) của tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp thông qua chỉ đạo và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, chương trình về chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân; tăng cường kiến thức, thực hành đúng của người dân trong phòng bệnh, chữa bệnh và nâng cao sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng; đẩy mạnh công tác xã hội hóa hoạt động truyền thông GDKS và huy động hiệu quả sự tham gia của cộng đồng; nâng cao năng lực của hệ thống, nguồn lực truyền thông GDSK từ thành phố đến cơ sở; xây dựng quy chế phối hợp, tăng cường hợp tác với các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương trong công tác truyền thông giáo dục sức khỏe cho Thủ đô.
Đề án được thực hiện tại 29/29 quận, huyện, thị xã trên địa bàn TP Hà Nội với khoảng 10 triệu người được bảo vệ. Dự kiến, Đề án được thực hiện từ năm 2016-2020 với tổng kinh phí thực hiện là hơn 645 tỷ đồng.
Trong đó, giai đoạn 1 (2016-2018): Triển khai đồng bộ các hoạt động, trong đó ưu tiên các hoạt động xây dựng các đề án, văn bản pháp quy, kiện toàn tổ chức, phát triển mạng lưới, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, mua sắm trang thiết bị, đào tạo cán bộ.
Giai đoạn 2 (2019-2020): Tiếp tục thực hiện các hoạt động trong đó ưu tiên đánh giá, nghiên cứu nhằm rút ra bài học kinh nghiệm triển khai, các mô hình thí điểm và đề xuất các giải pháp chính sách, chuyên môn – kỹ thuật cho giai đoạn tiếp theo.
Cần phải làm rõ đối tượng đích của đề án
Các đại biểu tham gia Hội thảo đều cho rằng, truyền thông giáo dục sức khỏe trong những năm qua đã góp phần quan trọng và tích cực vào kết quả đạt được của các chương trình, hoạt động y tế nói riêng và vào thành công của chiến lược chăm sóc sức khỏe nhân dân Thủ đô Hà Nội nói chung. Đảng, Nhà nước và ngành Y tế luôn coi trọng và khẳng định công tác truyền thông giáo dục sức khỏe là một bộ phận không thể thiếu được trong sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Hệ thống y tế từ Thành phố đến cơ sở đã được kiện toàn nhưng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu về chăm lo và bảo vệ sức khỏe người dân. Mạng lưới y tế cơ sở còn thiếu cả về số lượng, yếu về chất lượng chuyên môn, đặc biệt là trong công tác tuyên truyền giáo dục sức khỏe, thuyết phục người dân và cộng đồng chung tay cùng ngành y tế thực hiện các biện pháp phòng chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng. Vì vậy, việc xây dựng Đề án nâng cao công tác truyền thông giáo dục sức khỏe trong giai đoạn tiếp theo là một yêu cầu tất yếu.
GS. TS Đào Văn Dũng – Tổng BT Tạp chí Y học Cộng đồng góp ý về dự thảo đề án tại Hội thảo
GS.TS Đào Văn Dũng – Vụ trưởng các vấn đề xã hội – Ban tuyên giáo TW, Tổng Biên tập Tạp chí Y học Cộng đồng tham gia thảo luận: Việc xây dựng đề án là quan trọng và đúng thời điểm. Tuy nhiên, đề án có một số điểm cần được sửa chữa, bổ sung. GS. TS Đào Văn Dũng cho rằng, tên của đề án chưa rõ chủ thể, chưa rõ đối tượng, cần phải làm rõ truyền thông giáo dục sức khỏe cho ai và ở đâu? Làm rõ hơn chủ thể truyền thông, khách thể và đối tượng của truyền thông?
Theo GS. TS Đào Văn Dũng, việc thực hiện công tác tạo nguồn cán bộ cần có những giải pháp đồng bộ, do vậy việc xác định các giải pháp phải mang tính tổng thể vừa quan tâm tới công tác tạo nguồn cán bộ trước mắt cũng như lâu dài, đảm bảo phát huy tối đa nguồn lực con người. Đặc biệt, cần quan tâm những giải pháp đột phá đối với công tác cán bộ nói chung và công tác đào tạo nguồn cán bộ truyền thông, giáo dục sức khỏe nói riêng.
Tiếp theo PGS,TS Nguyễn Văn Kính – Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương phát biểu tại Hội thảo. Ông đưa ra quan điểm: Ba “chân kiềng” của truyền thông giáo dục sức khỏe là cơ quan truyền thông, đối tượng truyền thông và phương pháp truyền thông. Điều quan trọng là cơ quan truyền thông phải đưa ra được và liên tục cập nhật chiến lược truyền thông. Trong truyền thông giáo dục sức khỏe thì không thể nói chung chung, mà phải cụ thể đến từng đối tượng và phương pháp truyền thông phải linh hoạt.
PGS,TS Nguyễn Văn Kính – Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương nhấn mạnh “đề án cần đưa ra đối tượng đích”
Góp ý trực tiếp cho Đề án PGS. TS Nguyễn Văn Kính nói: “Đề án chưa đưa ra được nhóm đối tượng đích, bởi nhu cầu giáo dục CSSK cho mỗi đối tượng là khác nhau. Vì vậy, phải xây dựng đối tượng cụ thể, từ đó đưa thông tin đúng đối tượng được truyền thông. Cần đưa ra chiến lược truyền thông liên tục để người dân luôn cập nhật, tránh trường hợp truyền thông xong 1 chiến dịch là bỏ bẵng đi, như thế, người dân sẽ khó tiếp nhận được thông tin”.
PGS.TS Nguyễn Văn Kính gợi ý thêm nên rút ra các bài học từ cách làm truyền thông của nước ngoài. “Ở một số nước mà tôi đến, khi xuống sân bay, họ có các tờ rơi về du lịch giới thiệu chỗ nào ăn ngon, chỗ nào có cảnh đẹp, rồi có bản đồ để hướng dẫn du khách. Vì thế, nên chăng cũng ta cũng làm tờ rơi, hướng dẫn cho người dân và du khách biết, hiện có dịch bệnh gì đang khẩn cấp, phòng tránh như thế nào, cần đến những bệnh viện nào khi mắc…”, – Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới TU đề xuất. Theo ông, trong quá trình thực hiện, cần theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả của đề án.
Cơ sở y tế cần chủ động cung cấp thông tin cho báo chí
Tới dự Hội thảo, bà Mai Kim Thoa – Phó TBT báo Hà Nội đưa ra ý kiến: Nói về hạn chế truyền thông về giáo dục sức khỏe, cần phải đánh giá sát thực tế. Chẳng hạn, hạn chế về cung cấp thông tin cho báo chí thì cần xem có phải do chưa xác định đầy đủ vị trí, vai trò của báo chí hay không, từ đó có giải pháp thúc đẩy tham gia của truyền thông đại chúng; phải là đơn vị phối hợp thường xuyên, tránh trường hợp khi cần mới cung cấp thông tin; cần hỗ trợ cơ quan báo xây dựng chuyên mục chuyên trang về y tế.
Bà Mai Kim Thoa cũng cho rằng, thời gian qua, ngành y chưa chủ động cung cấp thông tin cho cơ quan báo chí, thường khi nào cần tuyên truyền mới cung cấp. Nhưng cũng phải nói thêm là cơ quan báo chí cũng chưa vào cuộc thường xuyên, chỉ đề cập vấn đề y tế khi có vụ việc. Tại Thủ đô, mạng lưới truyền thông CSSK còn nhiều khó khăn, vì thế cần bổ sung cán bộ, đặc biệt tại tuyến y tế cơ sở. Theo bà, với đề án này, việc tuyên truyền giáo dục CSSK nhân dân sẽ được thực hiện tốt.
TS Nguyễn Anh Tuấn – Phó Tổng biên tập Tạp chí y học dự phòng nhận thấy, đề án đưa ra nhiều tiêu chí nhưng cần cụ thể và có lộ trình hơn, chứ để như hiện nay khá mông lung; đề án cũng cần đưa mô hình truyền thông cụ thể, đưa cách tiếp cận mới cho nhóm đối tượng cụ thể. Đặc biệt, cần có đánh giá, khảo sát nhận thức của người dân về những vấn đề cần truyền thông, sau 2-3 năm tuyên truyền lại khảo sát lại, trên cơ sở đó mới đánh giá được đề án có hiệu quả hay không.
Còn theo TS Nguyễn Công Dũng – Phó TBT thường trực báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, đề án có số đầu tư hàng trăm tỷ đồng nhưng nếu thực hiện hiệu quả tốt thì con số trên là không nhiều, bởi nếu để dịch bệnh xảy ra, người dân mắc bệnh thì số tiền phải bỏ còn lớn hơn con số trên nhiều. Vì vậy, “vấn đề không phải là kinh phí bao nhiêu mà làm như thế nào, làm ra sao để hiệu quả”, TS Nguyễn Công Dũng nhấn mạnh.
Kết thúc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Yên đã chỉ đạo bộ phận soạn thảo tiếp thu các ý kiến của các đại biểu để chỉnh sửa, hoàn thiện Đề án Nâng cao năng lực công tác truyền thông giáo dục sức khỏe thành phố Hà Nội giai đoạn 2016-2020 và trình UBND TP trong thời gian tới.
Lương Nga
Tạp chí Y học Cộng đồng số Tháng 6/2015